09.01.2025, 06:11, Berlin
Ocak ayının batı dillerindeki karşılığının kökeni Roma tanrısı Janus’tan geliyormuş. Janus, çift yüzlü bir tanrı. Çift yüzüyle hem geçmişi hem geleceği aynı anda görebiliyor. Bu yüzler ağırlıklı olarak farklı resmedilmiş, simetrik değiller. Geçmişi gören yüz gördüklerinin ağırlığından olacak daha yaşlı ve yorgun. Geleceğe bakan daha dinamik. Janus, başlangıçlar ve sonlar, kapılar ve geçitler ve döngüsellikle ilişkilendiriliyor. Kapı sanat için muhteşem bir metafor. Nedense bugüne dek sadece geçmişle ilişkilendirmiştim onu. Bir de olasılıklarla, tabii bu da bir nevi gelecek. Ancak kapının önü geçmiş, arkasının gelecek benzetmesi çok hoşuma gitti. Janus’un çoğu Roma tanrısından farklı olarak Yunan mitolojisinde birebir karşılığı yok. Ancak Mezopotamya, Hint ve Afrika kültürlerinde çift başlı başka figürler de bulunuyor. Örneğin Mezopotamya mitolojisindeki İsimud hem geçmişi hem geleceği aynı anda görebilmesine rağmen bir tanrıdan ziyade aracı bir figür gibi geçiyor. Ve aslında fiziksel özelliklerine çok uygun bir görev alarak diplomasiden sorumlu tutuluyor. Kapı, geçit ve zamanın döngüselliğinin edebiyattaki yansımalarını araştırırken Ulysses (asla şaşırmadık) ve T. S. Eliot’a rastladım. Eliot’un sadece birkaç şiirini okudum. Şansım var ki hemen bulup okumaya başladım. Sonra onun etkilendiği isimleri gördüm ve onları da hiç okumadığımı fark ettim. Kırk dakikadır oradan oraya atlıyorum ve okuyacak bu kadar şeyin olması bir anksiyeteye dönüşmek üzerinde bende. Aklım sürekli başka bir kitaba sürüklendiğinden çok verimsiz okumalar yapmaya başladım. 2025 okuma konusunda aklımı bulandırdı. Janus’tan yola çıkarken konuyu edebiyata bağlamayı planlamamıştım. Sağlık olsun. Yine de bugünün başrolü Janus’a döneyim. Geçmişteki tüm kitapları okumuş ve yazacağı yeni kitaplara bakan bir Janus olmayı hayal ediyorum bu sabah. Hayallerimde istediğim kapıyı çalabilirim. Açılır ya da açılmaz🙂
Leave a Reply