Berke Atabey

26.12.2024, 06:32, Berlin

Krampus’u duymuş muydunuz? Noel zamanı Noel baba uslu çocukları ödüllendirirken Krampus da yaramazları cezalandırıyor. Krampus, Orta Avrupa mitolojisinde yer alan önemli bir figür. Almanya ve Avusturya’da Krampus gecesi çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Krampus’un kökeni ise Pagan. Şeytani bir figür olarak yer almasına rağmen bazı kaynaklarda Aziz Nicholas’ın yardımcısı olarak da geçiyor. Ekip çalışması… Ne demişler bir elin nesi… Ödüllerin son yıllarda ön plana çıkması, belki de günümüz dünyasında pozitif yaklaşımlara olan ihtiyacı yansıtıyor. Benim büyüdüğüm dönemlerde ceza daha etkili bir yöntem olarak görülüyordu. Sanırım hâlâ o dönemin etkisiyle cezaya daha çok inanıyorum. 🙃 Yine de ödül ve ceza sistemlerinin ötesinde, insanın doğası gereği seçimlerini kendine özgü değerler ve inançlar doğrultusunda yaptığına inanıyorum. Gerçekten erdemli bir insan olmak için ödüllendirilmek mi gerekir? Ödül için erdemli olmak seni gerçekten erdemli yapar mı? Hangimiz iyi olmak için çabalarken bir madalya ya da alkış bekledik? İyi bir insan olma çabası, genellikle içsel bir motivasyona dayanır, dışsal ödüllerden bağımsızdır. Benzer şekilde, ceza kötülükleri gerçekten dizginleyebilseydi, çok daha adil ve huzurlu bir dünyada yaşıyor olurduk. Ancak bugün baktığımızda, cezaların varlığına rağmen kötülükler azalmış değil; bu da cezaların her zaman yeterince caydırıcı olmadığını gösteriyor. Öte yandan çeşitli kötülükler yapmak isteyen ancak ceza mekanizmalarından korktuğu için kendini dizginleyen insanlar kötü değil mi örneğin? İnsanın iyilik ya da kötülük yapma tercihleri, ödül ya da ceza sistemlerinden daha karmaşık bir ahlaki zemine dayanıyor. Esas karar her zaman bireyin kendi içinde şekilleniyor. İnsanın doğası bazen çok çetrefilli bazen de dümdüz geliyor bana. Şirinler’de “Eğer uslu bir çocuk olursan bir gün sen de şirinleri görebilirsin,” derdi bir ses. Şirinleri göremedik ama sanırım o ihtimale biraz da olsa tutunmuştuk. Ödül sistemiyle büyüyen çocuklar hayatla nasıl baş ediyorlar onu da merak ettim. Haa diyebiliriz ki ödül de içimizde: vicdan rahatlığı. Ya da iyi oldukça iyi şeylerin seni bulması… İnsan inanmak isterse kırmızı kar yağdığına da inanabilir. İnanç mekanizmalarımız da ayrı bir konu. Belki bir gün de onu konuşuruz.